شفیع عیار
۱۴۳۵- یک نخود کله ویک من دستار

برنامه های ویودیویی شفیع عیار

برنامه های تازه
جمهوری پنجم : رزاق مامون

عثمان نجیب : برنامه‌ی های گفتاری گذرگاه
پیام عيدی من به جوانان خراسانی، خردورزی کاربرد اندیشه و گفتار تان باشد‌

دیپلوماسی روز

احمدشاه راستا
برنامه های فیس بوکی و یوتیوب تلویزیونی پندارها و گفتارها

بحث های ویدویویی نبی هیکل
بحث های ویدویویی بیشتر

تلويزيون های افغانی
انجمن حقوقدانان افغان در اروپا







Fateh Sami
The Whitewashing of Tyranny: Western Narratives and the Reality of Afghan Women under Taliban Rule



عطا الله عنایت رادمرد
لفاظی تهاجمی بمثابۀ روش متقاعدکننده درارتباطات سیاسی


سنجرغفاری
بازی استخباراتی ورقابتی  کشور های منطقه وجهان با طالبان


عثمان نجیب
مذهب، مذهبیونِ بی‌مذهب و‌ ایادی شان


خوشه چین
خیلی کوچک


سیداحمد فاطمی‌نژاد
ارزیابی سیاست خارجی دولت دوم ترامپ؛ ملاحظات مربوط به افغانستان


ایسنا
افغانستان باید درس عبرتی برای آمریکا باشد


پوهندوی دوکتور سیدحسام مل
بازگشت به استانبول : گره های کلیدی مذاکرات ایالات متحده ، روسیه و اوکراین


زمانه
فقط ۲٬۷ میلیون افغانستانی می‌توانند در ایران بمانند


پوهندوی دوکتور سیدحسام مل
شرط بندی روی هند ، کنار گذاشتن پاکستان


پروفیسور دکتر شمس سینا
چرا مردان از زنان قوی تر نیستند؟ _قسمت دوم


دکتر بصیر کامجو
پادشاهی گُشتاسپ، فرّه ایزدی و خِرَد آئینی


عبدالوکیل کوچی
عید سعید اضحی برای همه مومنین پاکنهاد مبارکباد


مهرالدین مشید
افغانستان، میان دو لبه تیغ؛ تحول نرم یا سقوط ساختاری


جیلانی گلشنیار
آخرین سخنرانی استالین


اسماعیل فروغی
آیا ترامپ، گورباچوف دیگریست درزمانی دیگر؟


بصیرهمت
سیاسی ما ظاهر دموکراسی دارد ، اما تا حد زیادی توسط نیروهای غیر دیموکراتیک کنترول میشود


مطالعات شرق
بررسی زوایای پیدا و پنهان چالش‌ آبی پاکستان و افغانستان


پوهندوی دوکتور سیدحسام مل
ترامپ در حال تغییر شکل اسیا بدون حضور اسراییل است


عبدالله توانا
نقش افغانستان در جدال کریدورها؛ از موقعیت استراتژیک تا رقابت ژئوپلیتیک


افغانستان انترنشنل
پایان سلطنت کلاشینکف؛ در بازار سیاه سلاح چه می‌گذرد؟


مهرالدین مشید
ترامپ و بازتعریف روابط بین‌المللی؛ از تنش‌های ژئوپلیتیک تا دیپلماسی تجاری


عثمان نجیب
من و هوش مصنوعی_بخش شش


پوهندوی دوکتور سیدحسام مل
عقل چیست و انسان چه وقت عاقل می شود : قسمت سوم


حبيب الله غمخور
درنوهيوادوالو اغلو اوښاغلو اخترمو بختور




عثمان نجیب
نامه‌ی سرگشاده‌ی به دونالد ترامپ



الحاج عبدالواحد سيدی
اسلام از سپیده دم تا ایندم_شیخ الاسلام و والمسلمین ابوعلی فارمدی


Dr. Basir Kamjo : The Kingdom of Goshtasp, Divine Glory (Farrah Izadi), and Ritual Wisdom

 
 

 

 

 

پنجشنبه ۲۲ جوزا ۱۴۰۴ خورشیدی برابر با ۱۲ جون  ۲۰۲۵ میلادی

 

انتقاد عضو مجلس نمایندگان آمریکا از ارسال هفته‌ای ۴۰ میلیون دلار برای طالبان

یک عضو مجلس نمایندگان اآمریکا در اظهاراتی جنجالی با انتقاد از سیاست‌های جاری در قبال افغانستان فاش کرد که ایالات متحده همچنان هفته‌ای ۴۰ میلیون دلار به طالبان کمک مالی می‌فرستد.

 تیم بورچت، عضو مجلس نمایندگان آمریکا روز چهارشنبه ۲۱ جوزا  در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: آمریکا هنوز هم هفته‌ای ۴۰ میلیون دلار برای طالبان می‌فرستند. رقمی که به گفته او تاکنون به نزدیک ۵ میلیارد دلار رسیده است.

او که در کنار رئیس کمیته در حال پیگیری لایحه‌ای برای قطع کامل بودجه طالبان است، اعلام کرد که بر اساس اسناد وزارت خارجه آمریکا که اخیراً از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده‌اند، این کمک‌ها همچنان ادامه دارند.

وی با لحنی تند، عملکرد دولت و کنگره آمریکا را به چالش کشید و تأکید کرد که تعلل در تصویب این طرح، یک «اقدام جنایت‌کارانه» در حق مردم آمریکا است.

بورچت از دولت آمریکا خواست که به فعالیت سازمان‌های غیردولتی در افغانستان نیز رسیدگی شود.

او مدعی شد که در حال حاضر نزدیک به یک هزار سازمان غیردولتی (NGO) در افغانستان فعال‌ هستند که ممکن است برخی از آنها به‌طور غیرمستقیم در خدمت منافع طالبان باشند.

این عضو مجلس نمایندگان آمریکا تصریح کرد که کنگره هنوز پس از تقریباً دو سال نتوانسته این لایحه را به تصویب برساند و آن را برای بررسی نهایی به سنا ارسال کند.

بورچت گفت: پنج میلیارد دلار پول کمی نیست. این‌که این پول به طالبان داده شود، واقعاً شرم آور است.

++

در ادامه بررسی‌های مربوط به کمک‌های مالی آمریکا به طالبان، اسناد جدیدی از سوی منابع امنیتی منتشر شده که نشان می‌دهد این پرداخت‌ها در دوره‌های مختلف با نوسانات قابل توجهی همراه بوده است.

جان سپکو سربازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) مدعی شد که شرکای اجرایی این کشور در افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان ۱۰.۹ میلیون دلار را به‌عنوان مالیات، هزینه‌ها، عوارض گمرکی یا هزینه آب‌وبرق به حکومت کابل پرداخته‌اند.

بر اساس این گزارش، از این مبلغ، ۱۰.۴ میلیون دلار آن به‌عنوان مالیات، ۳۴۶ هزار و ۸۳۸ دلار به‌عنوان هزینه آب‌وبرق، ۱۷۶ هزار و ۵۹۶ دلار به‌عنوان هزینه‌ها و ۹ هزار و ۲۱۵ دلار به‌عنوان عوارض گمرکی پرداخت شده است.

سیگار در ادامه احتمال داد مبالغ رسیده به طالبان از محل این کمک‌ها احتمالاً بیشتر است، اما این میزان قابل اندازه‌گیری نیست، چرا که آژانس‌های سازمان ملل هیچ الزامی برای گزارش سالانه مالیات‌ها، هزینه‌ها، عوارض یا خدماتی که از بودجه‌های آمریکا برای فعالیت در افغانستان ارائه می‌کنند، ندارند.

بر اساس گزارش‌های سیگار (SIGAR) – نهاد نظارتی ویژه بازسازی افغانستان – در دوران دولت دونالد ترامپ، کمک‌های مالی به افغانستان به‌طور چشمگیری کاهش یافت. این تصمیم که با هدف فشار بر طالبان برای مذاکره صلح اتخاذ شد، منجر به بحران اقتصادی گسترده در افغانستان گردید.

با قطع بخش عمده‌ای از کمک‌های بین‌المللی، طالبان با کمبود شدید منابع مالی مواجه شدند. این وضعیت باعث اخراج صدها هزار کارمند دولت و پرسنل امنیتی سابق شد که بسیاری از آنان ماه‌ها بدون حقوق باقی ماندند. علاوه بر این، کاهش ورود دلار به اقتصاد افغانستان، سقوط ارزش افغانی در برابر دلار را به همراه داشت و تورم را به سطح بی‌سابقه‌ای رساند.

اگرچه کاهش کمک‌های آمریکا در دوره ترامپ ضربه سنگینی به طالبان وارد کرد، اما ادامه پرداخت‌های غیرمستقیم پس از سال ۲۰۲۱، نشان می‌دهد که واشنگتن هنوز نتوانسته است راهکار مناسبی برای تعامل با افغانستان تحت حاکمیت طالبان پیدا کند. در شرایطی که مردم افغانستان با فقر و گرسنگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، آینده کمک‌های بین‌المللی به این کشور همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

 

ترامپ: جنگ آمریکا در افغانستان شکست از پیش تعیین‌شده بود

رئیس‌جمهور آمریکا در نشست کاخ سفید با انتقاد شدید از نحوه جنگ و خروج نیروهای این کشور از افغانستان، گفت این جنگ به‌گونه‌ای اداره شد که انگار قصد پیروزی نداشتند و مدیریت ضعیف بایدن باعث این شکست بود.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، «دونالد ترامپ» در نشست «سرمایه‌گذاری در آمریکا» که در کاخ سفید برگزار شد، بار دیگر سیاست‌های نظامی این کشور در افغانستان را زیر سؤال برد و آن را «بسیار ناراحت‌کننده» توصیف کرد.

وی گفت نیروهای آمریکایی در افغانستان به شکلی جنگیدند که گویا نمی‌خواستند پیروز شوند.

رئیس جمهور آمریکا شکست در افغانستان را عمدتاً به مدیریت دولت جو بایدن نسبت داد و اظهار داشت که «دنیا و هیچ‌کس نمی‌تواند ما را شکست دهد، اگر هدایت درستی داشته باشیم. اما وقتی آدم‌های احمقی مسئول امور باشند، نتیجه همین می‌شود

وی با اشاره به افغانستان افزود که این جنگ می‌توانست آسان باشد اما طرز جنگیدن ما بسیار ضعیف و مضحک بود.

ترامپ بار دیگر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را «غم‌انگیزترین و فاجعه‌بارترین» رویداد در تاریخ این کشور دانست که توسط بایدن صورت گرفت و از ژنرال‌های حاضر در این جنگ نیز به عنوان افراد نالایق و ضعیف یاد کرد.

وی مدعی شد که اکنون اوضاع آمریکا را به سمت بهبودی سوق داده و بسیاری از ژنرال‌های ضعیف را کنار گذاشته است.

این اظهارات ترامپ در حالی مطرح می‌شود که او اخیراً سیاست‌های سختگیرانه‌ای در قبال پناهجویان افغان و 12 کشور دیگر در پیش گرفته است، اما هنوز سیاست روشنی درباره آینده روابط و رویکرد آمریکا نسبت به افغانستان اعلام نکرده است.

حمله آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم که از سال 2001 آغاز شد، به طولانی‌ترین جنگ تاریخ این کشور تبدیل شد. ترامپ که خودش رویکردهای متفاوتی نسبت به افغانستان دارد، همواره از مدیریت دولت بایدن انتقاد کرده و شکست آمریکا در این جنگ را به پای رقیب سیاسی خود نوشته است.

 

بحران انسانی در افغانستان: ۲۳ میلیون نفر نیازمند کمک‌های فوری

بر اساس جدیدترین گزارش سازمان‌های بشردوستانه، حدود ۲۳ میلیون افغان - معادل نیمی از جمعیت افغانستان - در سال ۲۰۲۵ با بحران گرسنگی و کمبود شدید خدمات اولیه مواجه هستند. این در حالی است که توقف کمک‌های آمریکا که ۴۷ درصد بودجه امدادی را تأمین می‌کرد، برنامه‌های نجات‌بخش را با اختلال جدی مواجه کرده و دسترسی به خدمات حیاتی را برای میلیون‌ها نفر محدود ساخته است.

به گزارش ایراف، بر اساس گزارش جدید نشریه رلیف ویب، در سال جاری میلادی نزدیک به ۲۲.۹ میلیون نفر – معادل نیمی از جمعیت ۴۶ میلیونی افغانستان – به کمک‌های بشردوستانه فوری نیاز دارند. از این تعداد، ۵.۷ میلیون زن و ۵ میلیون مرد با آسیب‌پذیری حاد مواجه هستند.

سازمان‌های بشردوستانه ابتدا قصد داشتند به ۱۶.۸ میلیون نفر خدمات ضروری از جمله مواد غذایی، سرپناه، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش ارائه دهند اما با تعلیق کمک‌های مالی آمریکا – که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۳۵.۷ میلیون دلار (۴۷٪ کل بودجه) را تأمین می‌کرد – این برنامه با چالش جدی مواجه شده است.

پس از این واقعه بودجه مورد نیاز از ۲.۴۲ میلیارد دلار به ۱.۶۲ میلیارد دلار کاهش یافت و تعداد دریافت‌کنندگان کمک از ۱۶.۸ میلیون به ۱۲.۵ میلیون نفر رسیده است و تنها ۱۳٪ از بودجه (۳۲۲.۴ میلیون دلار) تاکنون تأمین شده است.

این بحران مالی موجب تعطیلی ۲۲۰ مرکز بهداشتی (متأثر شدن ۱.۸ میلیون نفر)، تعلیق ۴۰۰ مرکز تغذیه (آسیب به ۸۰ هزار کودک و زن باردار) ، کاهش خدمات پروازی به مناطق دورافتاده و اخراج صدها کارمند سازمان‌های امدادی شد.

در سال ۲۰۲۴، سیلاب‌های ویرانگر تمامی ۳۴ ولایت را تحت تأثیر قرار داد و بیش از ۱۷۰ هزار نفر را آواره کرد. سیاه‌موی، زنی ۵۰ ساله از ولایت بلخ، می‌گوید: «همه چیز را از دست دادیم – غذا، دام‌ها و خانه. برای شروع دوباره به کمک بیشتری نیاز داریم

کارشناسان هشدار می‌دهند بدون سرمایه‌گذاری پایدار در زیرساخت‌های مقابله با بحران و برنامه‌های معیشتی مقاوم، وضعیت انسانی در افغانستان به‌طور فزاینده‌ای وخیم‌تر خواهد شد.

 

نگرانی روسیه از گسترش داعش در افغانستان و منطقه

رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه در نشست ضدتروریسم کشورهای مستقل مشترک‌المنافع نسبت به افزایش فعالیت داعش در افغانستان هشدار داد و سیاست‌های غرب را در این زمینه نقش‌آفرین دانست.

به گزارش  خبرگزاری تسنیم، «الکساندر بورتنیکوف» رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه در هجدهمین نشست روسای ادارات ضدتروریسم کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در مسکو نسبت به افزایش فعالیت داعش در افغانستان و مناطق پیرامونی این کشور هشدار داد.

وی گفت: تغییر قدرت در سوریه، درگیری در غزه، فشار مداوم بر ایران و تشدید وضعیت در لیبی، زمینه‌ساز گسترش رادیکالیسم در جهان شده است. در این بین، فعالیت داعش و شاخه‌های آن به‌ویژه در افغانستان، شدت یافته است.

بورتنیکوف همچنین بر خطر نفوذ روزافزون داعش در سوریه تأکید کرد و از تهدیدات ناشی از بی‌ثباتی در خاورمیانه، آفریقا، منطقه افغانستان-پاکستان و آسیای مرکزی ابراز نگرانی نمود.

رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه با اشاره به نقش سیاست‌های غرب در بی‌ثبات‌سازی منطقه افزود: «این تهدیدها عمدتاً حاصل تلاش غرب برای حفظ نفوذ ژئوپلیتیکی خود از طریق حمایت از گروه‌های تروریستی و ادامه سیاست نواستعماری است؛ قدرت‌های آنگلوساکسون در این روند نقش اصلی را ایفا می‌کنند

وی هشدار داد که گروه‌های تروریستی بین‌المللی بر شبه‌نظامیان فعال در افغانستان و سوریه، به‌ویژه تروریست‌های آزادشده از زندان‌های سوریه که تابعیت روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی را دارند، حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.

«ضمیر کابلوف» نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز چندی قبل اظهار داشت شاخه گروه تروریستی داعش در شمال افغانستان توسط نیروهای آمریکایی و انگلیسی ایجاد شد.

وی در گفتگو با «آر تی وی وان» تاکید کرده بود داعش خوراسان در افغانستان ظاهر شد و درست زمانی این اتفاق افتاد که نیروهای آمریکایی و دیگر نیروهای ناتو بسیار پر شمار در آنجا مستقر بودند.

کابلوف خاطرنشان کرد گروه تروریستی داعش در افغانستان در ابتدا آمریکایی‌ها که اشغالگران افغانستان بودند را به چالش نکشید اما طالبان را با مشکل مواجه کرد.

 

آمریکا در نشست مادرید ادعای مبارزه با داعش را تکرار کرد

در حالی که مقامات آمریکایی در نشست اخیر «ائتلاف جهانی ضد داعش» در مادرید بار دیگر بر تعهد خود برای مبارزه با این گروه تروریستی تأکید کردند، منابع موثق از ادامه حمایت‌های پنهانی واشنگتن از شبکه‌های تروریستی در منطقه خبر می‌دهند.  

به گزارش ایراف، نشست گروه ائتلاف جهانی تحت ریاست آمریکا با حضور مقامات ارشد از جمله گرگوری دی لوگرفو، هماهنگ‌کننده موقت مبارزه با تروریسم آمریکا برگزار شد.

در این نشست بر «هماهنگی بیشتر برای مقابله با سفر تروریست‌ها، تأمین مالی و جذب نیرو» تأکید شد.

دیه‌گو مارتینز بلیو، معاون وزیر خارجه اسپانیا، خواستار اقدامات جدی‌تر علیه داعش شد.

در حالی که آمریکا خود را پیشتاز مبارزه با تروریسم معرفی می‌کند، شواهد متقن نشان می‌دهد که حملات داعش در افغانستان به ویژه در ولایت‌های شمالی و شرقی پس از خروج نیروهای آمریکایی افزایش یافته است.

منابع امنیتی افغانستان از تأمین سلاح و منابع مالی داعش از کانال‌های مرتبط با غرب خبر می‌دهند و تحلیلگران معتقدند واشنگتن از تروریسم به عنوان ابزاری برای فشار بر دولت‌های مستقل منطقه استفاده می‌کند.

سیاست‌های دوگانه آمریکا در افغانستان موجب تشدید ناامنی و افزایش قربانیان غیرنظامی شده است. در خاورمیانه نیز این سیاست به گسترش دامنه فعالیت‌های تروریستی در عراق و سوریه، منجر شده است.

به نظر می‌رسد ادعاهای آمریکا در مبارزه با تروریسم در تناقض آشکار با اقدامات عملی این کشور قرار دارد. جامعه جهانی باید نسبت به بازی خطرناک واشنگتن در استفاده از تروریسم به عنوان ابزار سیاسی هوشیار باشد.

 

نامزد معاونت وزارت خارجه آمریکا: اجازه نمی‌دهیم افغانستان به پایگاه تروریسم تبدیل شود

پل کاپور، نامزد پیشنهادی دونالد ترامپ برای معاونت وزارت امور خارجه آمریکا در حوزه جنوب و آسیای مرکزی، در جلسه تأیید صلاحیت خود در سنا اعلام کرد که در راستای مهار تروریسم در افغانستان، به دنبال تعمیق همکاری‌ها با پاکستان در زمینه امنیت، تجارت دوجانبه و سرمایه ‌گذاری است.

به گزارش ایراف، به نقل از جیو نیوز، وی در این جلسه گفت که اگر تأیید شود، تلاش خواهد کرد تا منافع امنیتی آمریکا را در منطقه با همکاری پاکستان و هند از طریق پیشبرد صلح، ثبات و مبارزه با تروریسم تقویت کند.

کاپور که پژوهشگر آمریکایی- هندی ‌تبار است، همچنین تأکید کرد که مانع تبدیل شدن افغانستان به پایگاه تروریستی خواهد شد و از تلاش‌ها برای بازگرداندن شهروندان آمریکایی بازداشت ‌شده در افغانستان حمایت خواهد کرد.

اظهارات کاپور در حالی بیان می‌شود که درگیری اخیر ۸۷ ساعته میان پاکستان و هند در جنوب آسیا، که پس از حادثه پهلگام رخ داد، به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل نشد. در این حادثه، ۲۶ گردشگر در ایالت کشمیر تحت کنترل هند کشته شدند و هند، پاکستان را به دست داشتن در این حمله متهم کرد.

پس از آن، هند به مدت سه روز به پاکستان حمله کرد که به کشته شدن غیرنظامیان انجامید. در واکنش به این حملات، نیروهای مسلح پاکستان عملیات تلافی‌جویانه موفقی با نام «بنیان مرصوص» را به اجرا درآوردند.

در این عملیات، پاکستان موفق شد چندین پهپاد و شش جنگنده نیروی هوایی هند، از جمله سه فروند رافال را سرنگون کند. سرانجام، پس از ۸۷ ساعت درگیری، با میانجی‌گری آمریکا، ایران و کشورهای دیگر، هر دو طرف آتش‌بس را پذیرفتند.

بر اساس گزارش جیو نیوز، پس از آتش‌بس، هند و پاکستان تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای را در سطح بین‌المللی آغاز کردند تا مواضع خود را درباره درگیری‌ها مطرح کنند.

پاکستان به رهبری بلاول بوتو زرداری، رئیس حزب مردم پاکستان و وزیر خارجه سابق، هیئت پارلمانی بلندپایه‌ای متشکل از اعضای مختلف دولت و پارلمان را به کشورهای گوناگون از جمله ایالات متحده و انگلستان فرستاد. هدف این هیئت، معرفی دیدگاه رسمی پاکستان به جهان و به چالش کشیدن روایت هند از این درگیری‌ها بود.

این هیئت با مقامات عالی‌رتبه از جمله دبیرکل سازمان ملل و قانونگذاران آمریکایی دیدار و رایزنی داشت.

به باور نگارنده، تلاش‌های دیپلماتیک پاکستان ثمربخش بوده است. وزارت امور خارجه آمریکا این امید را ایجاد کرده که در دوره ریاست جمهوری ترامپ، موضوع کشمیر که ریشه اصلی تنش‌ها میان دو کشور است، به شکلی حل و فصل شود.

تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در پاسخ به پرسش‌ها درباره دیدار هیئت پاکستانی با آلسیون هوکر، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی اعلام کرد که ترامپ فراتر رفته و آمادگی خود را برای میانجی‌گری میان هند و پاکستان برای حل و فصل تمامی مسائل، از جمله اختلاف کشمیر، اعلام کرده است.

ترامپ نیز در شبکه اجتماعی سوشال تروث (Truth Social) نوشت که اگر راه‌حلی برای مسئله کشمیر پیدا شود، آمادگی همکاری با هر دو کشور را دارد.

پاکستان از این پیشنهاد استقبال کرده، اما هند این میانجی‌گری را رد می‌کند و همچنان بر موضع دیرینه خود تأکید دارد که مسئله کشمیر موضوعی دوجانبه بین هند و پاکستان است.

به نقل از جیو نیوز، اظهارات کاپور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که او قرار است جایگزین دونالد لو در سمت معاونت وزارت امور خارجه آمریکا در امور جنوب و آسیای مرکزی شود. لو پیش‌تر درگیر یک جنجال سیاسی بزرگ بود که توسط عمران خان، بنیان‌گذار حزب تحریک انصاف پاکستان و نخست‌وزیر سابق، مطرح شد.

عمران خان که در آوریل ۲۰۲۲ از طریق رأی عدم اعتماد پارلمانی از قدرت کنار گذاشته شد، مدعی بود که لو در توطئه‌ای خارجی برای برکناری او دست داشته است. این جنجال به ایجاد تنش‌هایی در روابط آمریکا و پاکستان منجر شده بود.

با این حال، به باور نویسنده، اظهارات پل کاپور و حمایت ترامپ از رهبری قوی پاکستان، نشان می‌دهد که دولت جدید آمریکا در دوره ترامپ، تمایل دارد روابط استراتژیک خود با پاکستان را تقویت کند و در کنار آن با هند نیز همکاری داشته باشد تا صلح و ثبات در منطقه حفظ شود.

کاپور تأکید کرده است که تلاش خواهد کرد از تبدیل افغانستان به پایگاه تروریسم جلوگیری کند و به مسائل مربوط به بازگرداندن شهروندان آمریکایی بازداشت‌شده در افغانستان رسیدگی نماید.

این گزارش می‌افزاید که این رویکرد می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت امنیتی و سیاسی جنوب آسیا ایفا کند و پیام روشنی به بازیگران منطقه‌ای ارسال نماید مبنی بر اینکه آمریکا خواهان صلح و ثبات است و آماده همکاری با همه طرف‌ها برای دستیابی به این هدف است.

در مجموع، بر پایه تحلیل جیو نیوز، با توجه به تنش‌های اخیر در جنوب آسیا و تحولات سیاسی داخلی پاکستان، انتصاب پل کاپور و رویکرد جدید دولت ترامپ می‌تواند نقطه عطفی در سیاست آمریکا در قبال منطقه باشد. این رویکرد بر همکاری امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک با پاکستان و هند تمرکز دارد و قصد دارد از هرگونه شعله‌ور شدن مجدد درگیری‌ها جلوگیری کند.

 

فرمانده طالبان که در اوکراین بازداشت شد در امریکا توسط یک زن محاکمه می‌شود

افغانستان انترنشنل  : یک فرمانده طالبان که پنج سال پیش در اوکراین بازداشت شد و در امریکا توسط یک قاضی زن محاکمه می‌شود، در آستانه صدور حکم است. حاجی نجیب‌الله که از حدود ۵ سال پیش در نیویارک زندانی است به گروگان‌گیری و حمایت مالی از تروریسم متهم است. او به‌تازگی به اتهام کلیدی خود اعتراف کرده است.

این فرمانده پیشین طالبان در ماه اکتبر ۲۰۲۱ در دادگاه نیویارک اتهام قتل سه سرباز امریکایی در سال ۲۰۰۸ را رد کرد و خود را بی‌گناه دانست. او طی این سال‌ها در برابر اتهامات مقاومت کرده و خود را بی‌گناه می‌دانست، اما با این اعتراف احتمال می‌رود او به حبس ابد محکوم شود.

محاکمه این فرمانده سابق دو ماه پس از آن شروع شد که گروه طالبان در پی ۲۰ سال جنگ با ائتلاف تحت فرمان امریکا و نیروهای دولتی افغانستان، قدرت را در کابل به دست گرفت.

حاجی نجیب یک سال پیش از حاکمیت دوباره طالبان بر افغانستان، به امید پناهندگی در اروپای غربی به اوکراین رفته بود.

دادگاه فدرال در نیویارک اعلام کرده که جلسه صدور حکم او برای ۲۳ اکتبر ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است.

حاجی نجیب‌الله کیست؟

حاجی نجیب یکی از فرماندهان طالبان است که از سال ۲۰۰۷ در ولایت‌های زابل، غزنی، میدان وردک، لوگر و پکتیا در جنگ علیه دولت افغانستان و نیروهای ناتو نقش داشت. او فرماندهی قطعه "النصر" را به عهده داشته است.

یکی از فرماندهان محلی طالبان در زابل که نخواست نامش فاش شود، به افغانستان اینترنشنال گفت که حاجی نجیب‌الله باشنده ولایت زابل است و یکی از اعضای خانواده‌اش در شهرداری طالبان در غزنی وظیفه دارد.

در پرونده‌ای که علیه حاجی نجیب الله در دادگاه نیایورک ثبت شده از او به عنوان فرمانده ارشد طالبان که رهبری بیش از هزار جنگجو را به عهده داشته، یاد شده است.

در کیفرخواست اولیه که در اکتبر ۲۰۲۱ در دادگاه نیویارک علیه حاجی نجیب مطرح شد، گفته شده بود افراد تحت امر او در سال ۲۰۰۸ به یک کاروان نظامی امریکا در افغانستان حمله کردند و افسران ارتش ایالات متحده به نام متیو هیلتن، جوزف مک‌کی و مارک پالمیتیر را به همراه مترجم افغان‌ها کشتند. نام مترجم افغان اعلام نشده است.

او در آن محاکمه اتهامات را رد کرده و گفته بود که قضایای دیگری در پس بازداشت او وجود دارد.

اکنون بر اساس توافق‌نامه‌ پذیرش جرم که نجیب‌الله آن را امضا کرده، او اعتراف می‌کند که به‌عنوان یک فرمانده طالبان در ولایت میدان وردک فعالیت می‌کرده و حمایت مادی برای اقدامات تروریستی در افغانستان و پاکستان فراهم کرده است.

نام او در اسناد دادگاه نیویارک، در کنار بدرالدین حقانی، برادر سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان درج شده است.

حاجی نجیب‌الله، ۴۸ ساله با دو پرونده جنایی و همکاری با گروه‌های تروریستی، در ایالات متحده متهم است.

نخستین پرونده علیه او در سال ۲۰۱۴ گشوده شد. حاجی نجیب‌الله متهم است که دیوید رود، خبرنگار وقت نیویارک‌تایمز و دو همکار محلی او را در سال ۲۰۰۸ در لوگر ربوده و به شبکه حقانی در وزیرستان شمالی تسلیم داده است.

طبق کیفرخواست دادستانی در دادگاه نیویارک که در اختیار افغانستان اینترنشنال قرار گرفته، حاجی نجیب‌الله و همدستانش به اقدام به قتل شهروندان امریکایی، آدم‌ربایی و همکاری با گروه‌های تروریستی متهم شده‌اند.
بازداشت در اوکراین، محاکمه در نیویارک

حاجی نجیب‌الله در اکتبر ۲۰۲۰ در اوکراین بازداشت شد و چند روز بعد به ایالات متحده انتقال یافت. او پس از حضور در نخستین جلسه دادگاه در ماه اکتبر ۲۰۲۱، عضویت در گروه طالبان را رد کرد و خود را یک تاجر ساکن دبی معرفی کرد.

یافته‌های افغانستان اینترنشنال نشان می‌دهد که حاجی نجیب‌الله ویزای اوکراین را در سال ۲۰۲۰ در کابل به‌دست آورده و از اسلام‌آباد به اوکراین پرواز کرده است.

به گفته منابع افغانستان اینترنشنال، او پس از رسیدن به اوکراین قصد مهاجرت به کشورهای اروپای غربی را داشته اما پولیس اوکراین در شهر ژیتومر حاجی نجیب و همراهانش را بازداشت کرده است.

یک منبع از اداره امور افغانستان که تحت کنترول طالبان است به شرط افشا نشدن نامش گفت که در فهرست ۱۰۲ نفری زندانیان طالبان در کشورهای خارجی، نام حاجی نجیب‌الله که با نام مستعار "فرمانده لشکری" شناخته می‌شود، نیز شامل است.

افغانستان اینترنشنال تلاش کرد تا با دیوید رود و طاهر لودین، همکار افغان او ارتباط بر قرار کند تا در مورد حاجی نجیب‌الله بپرسد، اما هیچ پاسخی دریافت نکرد.

دیوید رود خبرنگار پیشین نیویارک تایمز اخیرا در جلسه اعتراف حاجی نجیب‌الله حضور یافت و در بیانیه‌ای پس از جلسه در مورد اعتراف او ابراز خرسندی کرد.

وکیل: نجیب‌الله اسیر جنگی است

اندرو دالاک، وکیل مدافع این فرمانده طالبان می‌کوشد از محکوم شدن موکل خود به حبس ابد جلوگیری کند.

او استدلال می‌کند که اتهام‌های وارده علیه نجیب‌الله در خارج از امریکا رخ داده و دادگاه‌های امریکا صلاحیت رسیدگی به آن را ندارند.

یک عضو تیم وکلای مدافع او به افغانستان اینترنشنال گفت که اتهام‌ها علیه این فرمانده پیشین طالبان نباید به عنوان جرایم جنایی عادی بررسی شوند، بلکه در چارچوب درگیری‌های مسلحانه و در یک دادگاه نظامی مورد بررسی قرار گیرند.

اتهام دیگری که متوجه حاجی نجیب‌الله است، حمله به کاروان نظامیان و قتل سربازان امریکایی است.

براساس این کیفرخواست، در ۶ سرطان ۱۳۸۷ جنگجویان طالبان تحت فرماندهی نجیب‌الله به یک کاروان نظامی امریکایی در ولسوالی سیدآباد میدان وردک حمله کردند. در این حمله سه سرباز امریکایی و یک مترجم آن‌ها کشته شدند.

وکلای مدافع همچنین استدلال کردند که او به عنوان یک اسیر جنگی تحت حمایت کنوانسیون‌های ژنو قرار دارد و بنابراین باید از مصونیت جنگی برخوردار باشد.

آن‌ها همچنین ادعا کردند که در زمان وقوع اتهامات در سال ۲۰۰۸، طالبان خود را دولت مشروع افغانستان می‌دانست و در یک درگیری مسلحانه بین‌المللی با ایالات متحده شرکت داشت.

قاضی زن

قاضی پرونده حاجی نجیب در دادگاه فدرال نیویارک، یک زن است و کترین فیلا نام دارد.

ریاست دادگاه محاکمه این فرمانده پیشین طالبان را در حالی یک زن به‌پیش می‌برد که این گروه در گذشته و اکنون، هیچ‌گونه جایگاه رسمی،‌ به ویژه قضاوت، برای زنان قائل نیست.

قاضی فیلا استدلال تیم وکلای مدافع حاجی نجیب را که او یک اسیر جنگی است رد کرده است. او حکم داد که جنگ در افغانستان در آن زمان یک درگیری مسلحانه داخلی بوده و بر این اساس، نجیب‌الله به عنوان عضو یک گروه مسلح غیردولتی، واجد شرایط دریافت وضعیت اسیر جنگی یا مصونیت جنگی نیست.

قاضی فیلا تاکید کرد که وضعیت اسیر جنگی تنها در درگیری‌های مسلحانه بین‌المللی اعمال می‌شود و درگیری‌های داخلی شامل این حمایت‌ها نمی‌شوند.

همزمان وکیل مدافع حاجی نجیب‌الله می‌گوید که دادگاه مدرک کافی دال بر اینکه این فرمانده پیشین طالبان در رویداد ۶ سرطان ۱۳۸۷ مستقیما دخیل بوده، در اختیار ندارد.

حاجی نجیب‌الله از زمان ورود به امریکا در زندان محله بروکلین نیویارک به سر می‌برد. وکیل مدافع او نگران شرایط موکل خود است. او می‌گوید که محدودیت‌های زیادی علیه این فرمانده پیشین طالبان وضع شده، از جمله محدودیت در ارتباط با خانواده و دسترسی به خدمات درمانی.

وکیل مدافع می‌گوید که حاجی نجیب در ۵ سال گذشته به نور آفتاب دسترسی نداشته و در یک سلول انفرادی نگهداری می‌شود.

جلسه دادگاه حاجی نجیب، فرمانده سابق طالبان، قرار است در ۲۳ اکتبر امسال برگزار شود.

 

ادعای عجیب رسانه آمریکایی: اختلاف درباره مرگ ملا عمر به ظهور داعش خراسان انجامید

لانگ‌وار ژورنال در گزارشی تازه‌ به دلایل ایجاد گروه داعش در افغانستان پرداخت و گفت که پنهان‌کاری اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان و تصمیم شورای رهبری آن در مورد مرگ ملا عمر، بنیان‌گذار طالبان، سبب پیدایش گروه داعش شده است.

به گزارش ایراف، این وبسایت، در خصوص نهمین سالگرد کشته شدن اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان، نوشت که پنهان‌کاری او در مورد مرگ ملا عمر،  باعث شکاف‌های عمیق داخلی میان آنان و در نهایت زمینه‌ساز پیدایش شاخه خراسان گروه داعش شده است.

به نوشته‌ این مجله، طالبان در ۲۲ می با انتشار بیانیه‌ای در وب‌سایت رسمی‌ خود، موسوم به «الامارت»، از منصور به عنوان «شهید شجاعت و بصیرت» یاد کردند.

اما لانگ‌وار ژورنال نوشته است که اختر محمد منصور پس از مرگ ملا عمر در سال ۲۰۱۳ میلادی، تا دو سال این واقعیت را از فرماندهان طالبان پنهان کرد و به صدور فتواها و بیانیه‌هایی به نام ملا عمر ادامه داده است.

بر بنیاد این گزارش، این «فریبکاری» مشروعیت رهبری اختر محمد منصور را زیر سوال برد و واکنش‌های تندی را در میان چهره‌های با نفوذ طالبان مانند برادر ملا عمر، پسرش یعقوب مجاهد، خانواده ملا دادالله و دیگران برانگیخت.

در این گزارش آمده است که برخی جناح‌های طالبان پس از اعلام مرگ ملا عمر برای مدتی از بیعت با منصور خودداری کردند و اختلافات داخلی طالبان شدت گرفت. به گفته این مجله، این اختلاف‌ها به انشعاب برخی گروه‌ها از طالبان انجامید.

بر اساس این گزارش، حدود نیمی از اعضای جنبش اسلامی ازبکستان، برخی جناح‌های ناراضی طالبان افغانستان و پاکستانی و اعضایی از شبکه القاعده از صفوف طالبان جدا شده‌اند و شاخه خراسان گروه داعش را تأسیس کردند؛ گروهی که تا امروز به‌ عنوان یکی از «خطرناک‌ترین رقبای طالبان در افغانستان باقی مانده است».

لانگ‌وار ژورنال نوشته است که اگرچه مرگ او ضربه‌ای تاکتیکی به طالبان وارد کرد؛ اما نتوانست مانع ادامه پیشروی‌های نظامی آنان شود.

پس از حمله آمریکا علیه طالبان و القاعده در ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان از سرنوشت ملا محمد عمر، خبری نبود و هیچ طالبی هم ادعا نکرده که با وی به صورت مستقیم در تماس بوده است.

مرگ ملاعمر در ۶ مرداد ۱۳۹۴ فاش شد و گفته شد که او دو سال پیش از آن درگذشته است؛ در حالی که در این دو سال در روزهای عید فطر و عید قربان همچنان پیام‌هایی از طرف او منتشر می‌شد.

منابع طالبان هیچ‌گاه از جزئیات درگذشت بنیان‌گذار خود را چیزی نگفتند و در اعلامیه نیز محل درگذشت او ذکر نشد.

ملا اختر محمد منصور که پس از مرگ ملا عمر در سال ۲۰۱۳ میلادی، رهبری این گروه را در اختیار گرفت، در ماه مه ۲۰۱۶ میلادی هدف حمله پهپادی آمریکا قرار گرفت و کشته شد.

 

دولت بایدن بدون بررسی ده‌ها افغان مظنون به تروریسم را به آمریکا منتقل کرد

اندپندنت فارسی : بازرس کل وزارت دادگستری ایالات متحده در گزارشی تازه اعلام کرد در سال ۲۰۲۱ و در جریان خروج شتاب‌زده دولت بایدن از افغانستان، ۵۵ شهروند افغانستان که در فهرست مظنونان تروریستی قرار داشتند هم به خاک آمریکا منتقل شدند. این گزارش نگرانی‌های دیرینه قانون‌گذاران جمهوری‌خواه در مورد ضعف در روند بررسی پیشینه پناهجویان افغان را تایید می‌کند.

بر اساس این گزارش که روز سه‌شنبه منتشر شد، اف‌بی‌آی از طریق مرکز بررسی مظنونان تروریستی (تی‌اس‌سی) ۵۵ پناهجوی اهل افغانستان را شناسایی کرد که یا پیش‌تر نامشان در فهرست تروریستی بود یا در جریان روند تخلیه افغانستان و اسکان در آمریکا اسمشان در این فهرست قرار گرفت. البته پس از بررسی‌های بیشتر، در نهایت نام ۴۶ نفر از این فهرست خارج شد، زیرا اف‌بی‌آی دریافت که آن‌ها تهدیدی برای امنیت آمریکا به شمار نمی‌روند، اما تا ماه ژوییه ۲۰۲۴، همچنان نام ۹ نفر در فهرست مظنونان تروریستی باقی ماند که هشت نفر از آنان در خاک آمریکا بودند.

نیویورک پست در گزارشی به نقل از چاک گرسلی، سناتور جمهوری‌خواه، نوشت: «از اوت ۲۰۲۱ درباره به ضرورت بررسی دقیق پیشینه پناهجویان افغان هشدار داده‌ام. دولت بایدن‌ــ‌هریس، همکاران دموکرات من در کنگره و بسیاری در رسانه‌ها، این زنگ‌های خطرها را نشنیده گرفتند؛ زنگ‌ خطرهایی که اکنون گزارش بی‌طرفانه امنیت ملی هم آن را تایید می‌کند.»

او افزود: «دولت بایدن با اجازه ورود دادن به مظنونان به فعالیت‌ها تروریستی و آزاد گذاشتن چندساله‌ آن‌ها، جان آمریکایی‌ها را به خطر انداخته است. من این موضوع را همچنان دنبال خواهم کرد.»

در مجموع حدود ۹۰ هزار شهروند افغانستان در قالب برنامه‌های «پناه متحدان» و «خوش‌آمد به متحدان» وارد آمریکا شدند. این برنامه‌ها روند صدور روادید را تسهیل و به اسکان مجدد آنان در خاک ایالات متحده کمک می‌کردند.

بازرس کل وزارت دادگستری در گزارش خود نوشت: «بنا بر اعلام اف‌بی‌آی، نیاز فوری به تخلیه افغان‌ها باعث شد روندهای معمول برای ارزیابی تهدیدهای امنیت ملی به‌درستی اجرا نشود. همین مسئله خطر سوءاستفاده عوامل بدخواه از روند تخلیه را افزایش داد.»

با این حال، این گزارش تاکید کرد که تمامی نهادهای مسئول در اف‌بی‌آی در زمینه ارزیابی خطرات امنیتی شناسایی‌شده به‌خوبی با یکدیگر همکاری کرده‌اند و اقدام‌های لازم را انجام داده‌اند.

در یک مورد مشخص، وزارت دادگستری آمریکا در اکتبر گذشته یک شهروند ۲۷ ساله افغانستان به نام نصیر احمد توحیدی را که در جریان خروج نیروهای آمریکایی به ایالات متحده منتقل شده بود، به تلاش برای اجرای حمله تروریستی الهام‌گرفته از داعش در روز انتخابات آمریکا متهم کرد.

بر اساس این گزارش، توحیدی که ۹ سپتامبر ۲۰۲۱ وارد آمریکا شد و در شهر اوکلاهما زندگی می‌کرد، متهم است که برای تهیه اسلحه کلاشنیکف و مهمات با هدف اجرای حمله در خاک آمریکا اقدام کرده است. او حالا با اتهام تلاش برای حمایت مادی از گروه داعش روبرو است و در انتظار محاکمه به‌سر می‌برد. 

در اواخر مه یک شهروند دیگر افغانستان به نام دلبر گل دلبر هم که با ویزای ویژه مهاجرت (اس‌آی‌وی) به آمریکا رفته بود و گرین‌کارت گرفته بود، به اتهام جعل اسناد و همدستی با گروه‌های تروریستی از جمله شبکه حقانی، در ایالت نیویورک بازداشت شد.

دونالد ترامپ پیش از این بارها به‌صراحت از عملکرد دولت بایدن در روند خروج از افغانستان انتقاد کرده و آن را شرم‌آورترین اتفاق در تاریخ آمریکا دانسته است. ترامپ ادعا می‌کند که اگر در زمان خروج از افغانستان او بر سر قدرت می‌بود، این روند را با عزت و وقار انجام می‌داد.

 

چرا غرب سوریه را پذیرفت و افغانستان را کنار گذاشت؟

در دهه‌های اخیر، غرب با دو بحران پیچیده و درهم‌تنیده در خاورمیانه و جنوب آسیا روبه‌رو بوده است: جنگ داخلی سوریه و تحولات ناگوار افغانستان. اما اخیراً، بر اساس گزارشی از نشریه فارین پالیسی، اولویت‌های کشورهای غربی نسبت به این دو کشور به‌شکلی چشمگیر متفاوت بوده است.

به گزارش ایراف، نشریه فارین پالیسی در مقاله‌ای با عنوان «چرا غرب سوریه را پذیرفت و افغانستان را کنار گذاشت» به قلم آدام واینستین، از برنامه خاورمیانه در موسسه کوئینسی، به تحلیل تفاوت رویکرد کشورهای غربی به دو بحران مهم منطقه‌ای در سوریه و افغانستان می‌پردازد و دلایل اصلی این تفاوت سیاست‌ها را واکاوی می‌کند.

نویسنده اشاره می‌کند که سوریه، با وجود جنگ طولانی و پیچیده، همچنان برای غرب اهمیت ژئوپولیتیکی و امنیتی دارد، زیرا این کشور در قلب منطقه خاورمیانه قرار گرفته و منافع حیاتی کشورهای غربی، به ویژه آمریکا و متحدانش، در آنجا درگیر است. همچنین سوریه به واسطه حضور بازیگران بین‌المللی و قدرت‌های منطقه‌ای، به کانون رقابت و تعامل سیاسی تبدیل شده که غرب نمی‌تواند به سادگی آن را کنار بگذارد.

از سوی دیگر، افغانستان که بیش از دو دهه مرکز عملیات نظامی گسترده آمریکا و ناتو بود، پس از خروج نیروهای غربی و تسلط طالبان، جایگاه خود را به عنوان اولویت سیاست خارجی غرب از دست داده است. دلایل این تغییر شامل خستگی سیاسی و نظامی غرب از جنگ طولانی، هزینه‌های هنگفت اقتصادی، عدم موفقیت‌های پایدار در تثبیت حکومت‌های حامی غرب و افزایش تهدیدات امنیتی از سوی گروه‌های تروریستی است. به علاوه، منطقه‌ای بودن بحران افغانستان و نبود منافع مستقیم و فوری برای غرب در مقایسه با سوریه، سبب کاهش تمرکز و سرمایه‌گذاری غرب بر این کشور شده است.

مقاله به نقش طالبان و تغییر رفتار این گروه پس از تسلط مجدد به افغانستان اشاره می‌کند. طالبان علیرغم وعده‌های اولیه، نتوانسته‌اند تهدیدهای امنیتی و تروریستی را به طور کامل مهار کنند، و همچنین وضعیت حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و آزادی‌های مدنی در افغانستان به شدت رو به وخامت گذاشته است. این موضوعات، تصویر منفی از افغانستان در افکار عمومی و سیاستمداران غربی ایجاد کرده که مزید بر علت کنار گذاشتن این کشور شده است.

در مقابل، به باور نویسنده، سوریه به رغم مشکلات فراوان، همچنان در مذاکرات دیپلماتیک و توافقات بین ‌المللی حضور فعال دارد. این حضور باعث شده که کشورهای غربی تلاش کنند نقش خود را در سوریه حفظ کنند تا نفوذ رقبای منطقه‌ای و جهانی مثل روسیه و ایران محدود شود. در واقع، سوریه به عنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات قدرت منطقه‌ای و جهانی اهمیت بالاتری دارد.

نویسنده به این نکته نیز اشاره می‌کند که غرب با توجه به منافع بلندمدت و استراتژیک، ترجیح داده است تا روی سوریه تمرکز کند و در مقابل در افغانستان بیشتر به مدیریت بحران بسنده کند. این رویکرد موجب شده که سیاست‌های غرب به سمت «پذیرش واقعیت ‌ها» و «کاهش تعهدات» در افغانستان سوق پیدا کند.

در نهایت، مقاله بر این نکته تأکید می‌کند که تغییر اولویت‌های غرب در برخورد با سوریه و افغانستان، بازتابی از واقعیت‌های جدید ژئوپولیتیکی و تغییر در محاسبات سیاسی است. این تغییرات نه تنها در سیاست خارجی، بلکه در نوع تعامل غرب با جهان اسلام و منطقه خاورمیانه نیز تاثیرگذار بوده است.

 

 

 

 

 

 

 


Copyright ©ariaye 2002_2025
استفاده از مطالب آريا يی با ذکر ماخذ آزاد است

بالا

آرشيف
صفحة دری
بازگشت